Avrupa’daki gübre krizi Türkiye’yi de vuracak: Gıda fiyatlarında büyük risk

Yüksek doğalgaz fiyatlarının Avrupa genelinde yol açtığı gübre krizi, yeni ekim döneminde Türkiye’deki tarımsal üretimi de etkileyecek.

Gübre sektörünün önde gelen şirketleri, gübrenin ham maddesi niteliğindeki doğalgaz fiyatları nedeniyle üretimi kısmaya başladı.

Sozcu.’ye konuşan uzmanlar, bu durumun zaten uçuk zamlar yaşayan ve son bir yılda en az 2’ye katlanan gübre fiyatlarını, eylül ekim aylarından itibaren en az yüzde 30 daha artırmasının beklendiğini söyledi.

Buna döviz kurundaki artışların da eklenmesiyle zam oranlarının katlanması ve artan diğer girdilerle birlikte 2023 tarımsal üretimini riske sokması bekleniyor.

HUBUBATTA TEHLİKE

Ankara Polatlı’da gübre bayiliği yapan ziraat mühendisi Murat Çelik'in sozcu.com.tr'ye yaptığı değerlendirmeye göre, halihazırda Avrupa’da önde gelen gübre üreticilerinin üretimi kısmaya başlaması, Türkiye’yi eylül-ekim aylarından itibaren etkilemeye başlayacak.

Asıl önemli etki ise, kış aylarından sonra hububat ürünleri özelinde kendini gösterecek.

“Hem üreticide hem gübre temini yapanlarda hem de gübre firmalarında yüksek fiyat beklentisi oluşmuş durumda” diyen Çelik, “Yeni üretim sezonunda fiyatların en az yüzde 25-30 daha artacağına yönelik beklentiler var” diye konuştu.

Çelik, buna o döneme kadar döviz kurunda yaşanması muhtemel artışların da eklenmesiyle bu zam oranının daha da artacağına işaret etti.

UCU YİNE VATANDAŞA DOKUNACAK

Sozcu.com.tr’ye konuşan TMMOB Ziraat Mühendisleri Odası (ZMO) Genel Başkanı Baki Remzi Suiçmez ise, gübre fiyatlarında yukarı yönlü yaşanacak yeni ivmenin ucunun yine vatandaşa dokunacağını vurguladı.

“Daha pahalı gübre, daha az girdi kullanımı, daha az verim ve daha düşük üretim demek” diyen Suiçmez, “Bu da temel ürünlerde kendimize yetersizliğin devam etmesi, daha pahalı tüketim ve süreklilik kazanan gıda enflasyonu demek” diye konuştu.

Suiçmez, ülkede mazot, ilaç, tohum, yem ve gübre dahil olmak üzere tüm girdilerde dışarıya bağımlılık tercihi devam ettiği sürece bu olumsuzlukların süreceğinin altını çizdi.

BM DE UYARDI: YETERLİ GIDA OLMAYABİLİR

Geçen hafta sonu Karadeniz’den tahıl ürünlerinin güvenli sevki için İstanbul’da oluşturulan Müşterek Koordinasyon Merkezine gelen BM Genel Sekreteri Antonio Guterres, “2022’de gübre olmadan, 2023’te yeterli gıda olmayabilir” demişti.

Guterres, tahıl koridoruna benzer bir işbirliğinin Rus gübresi için yapılması gerektiğini söylemişti.

BİR YILDA YÜZDE 233 ZAM

Gübre üretiminde yaşanan aksaklıklar özellikle son bir yıldır tüm dünyayı etkiliyor.

Ancak bu üründe yüzde 90’dan fazla dışa bağımlı olan Türkiye’nin etkilenme oranı, yurt içindeki döviz kuru hareketliliği nedeniyle çok daha yüksek.

Çiftçi toprağa yeterli gübre atamayınca verim düşüyor; rekoltedeki azalma çarşı pazardaki fiyatları artırarak vatandaşa yine gıda enflasyonu olarak yansıyor.

Geçen yıl kasım ayında yaşanan kur krizi sonucu yurt içinde fiyatlama yapamaz hale gelen firmalar, gübre ve zirai ilaç satışlarını durdurmuştu. Tonu 17 bin TL’yi aşan gübre fiyatları, bir dönüm arazi fiyatlarını sollamıştı.

Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) Tarımsal Girdi Fiyat Endeksi son verisine göre, gübre fiyatlarındaki yıllık artış, haziran itibarıyla yüzde 233,89 oldu.

Türkiye Ziraat Odaları Birliği’nin (TZOB) temmuz verilerine göre ise, son bir yılda DAP gübresi yüzde 194, ÜRE gübresi yüzde 229 zamlandı.

DOĞALGAZ FİYATLARI GÜBREYİ NEDEN ETKİLİYOR?

Öte yandan, birçok insan doğalgaz fiyatlarındaki hareketlilik ile gübre fiyatları arasında bir bağlantı kuramayabilir.

Artan doğalgaz fiyatlarının gübre üretimini etkilemesinin nedeni, doğalgazın gübrenin ham maddesi olması. Bu ham maddede görülen rekor seviyeler de önemli gübre şirketlerinin üretimi kısmasıyla sonuçlanıyor.

Ziraat Mühendisi Murat Çelik’in verdiği bilgilere göre, ÜRE, havanın serbest azotundan elde edilen bir gübre. Havada yüzde 78 oranında azot olduğunu; havayı likit haline getirip sıvı azot ve ÜRE gübresi üretildiğini aktaran Çelik, “Bunun için de doğalgaz enerjisi gerekiyor. Dolayısıyla yüksek bir enerjiye ihtiyaç var” dedi.

2021’in son aylarında Avrupa’da başlayan doğalgaz krizi sonrası fiyatı en çok artan ürünlerden biri gübre olmuştu.